Eski İstanbul'da Meyhaneler ve Meyhane köçekleri

Reşad Ekrem Koçu'nun tarihi belgelerden süzerek Eski İstanbul'u, meyhaneleri ve köçekleri anlattığı bu kitap geçmişin ruhunu dipnota boğmadan aktarıyor.

Büyükada'da Kartal Belediyesi'nin tesislerinde biramı yudumlarken Reşad Ekrem Koçu'nun kitabını kitabın ruhuna uygun bir atmosferde okumanın mutluluğunu yaşıyordum.

Neva Kâr

Hafız-ı Şirâzî'nin şiiri üzerine Buhurizade Mustafa Itrî Efendi'nin Neva makamında bestelediği muhteşem bestesi.

Ey muhterem kâri, bu besteyi dinlerken Neva Kâr'ın gönül dünyamdaki yerini kısaca anlatmaya çalışayım. 19-20 yaşındaydım bu besteyi tanıdığımda. İlk aldığım kasetlerden bir tanesiydi Münir Nurettin Selçuk'un Kalan Müzik'ten çıkan Arşiv Serisi albümüydü. O dönemlerde walkmanimden eksik etmediğim bir albümdü. Bir Ramazan gecesi sahurdan sonra kaldığım yurtta efkar basmıştı. Çeliktepe'den Beşiktaş sahiline kadar yürümüştüm. Gönlümde sevdanın yanıklığı. o zamanlar Ramazan'lar kışa denk geliyordu. Beşiktaş sahiline vardığım zaman güneş doğmak üzereydi. Bir fırtına sonrasının sukunetinde bulutlar yavaş yavaş dağılırken Walkman'e Münir Nurettin Selçuk albümünü takıp play tuşuna bastım. Üsküdar ve Çamlıca üzerinden güneş doğuyordu. Fırtına sonrasının son dalgaları kıyıya vururken Neva Kâr açılıyordu bütün ses ve sazdan.

Yahya Kemal'in dizeleri gönlümde yankılanırken Neva Kâr yükseliyordu bütün ses ve sazdan. O sabahın hatırasıyla yaşadım ömrümce. şimdi 15 yıl geçmiş olsa da o sabah ki hisleri hala dün gibi hatırlıyorum.
"Gün doğmadan mavileşmiş boğazdan 
Nevâ kâr açsın bütün ses ve sazdan 
Ufuklarda sürsün zafer musikisi "



Yahya Kemal'in Konservatuar'a giden yokuştan nefes nefese çıkıp da gelir gelmez gramafondan Neva Kâr'ı çaldırdığı rivayet olunur. Yahya Kemal'in şiirinin her mısrasında Itri'nin ve eski musikimizin izleri hissedilir.

Çok zaman dinledim Nevâ-Kâr'ı,
Bir terennüm ki hem geniş, hem şûh:
Dağılırken "Nevâ"nın esrârı,
Başlıyor şark ufuklarında vuzûh;
Mest olup sözlerinde her heceden,
Yola düşmüş, birer birer, geceden
Yürüyor fecre elli milyon rûh.

Nevâ Kâr

Gülbün-i ‘îş mîdemet sâkî-i gül-izâr kû
Bâd-ı bâhâr mîvezed bâde-i hoş-güvâr kû

Her gül-i nev zi-gül-ruhî yâd hemî küned velî
Gûş-i sühan-şinev kucâ dîde-i i’tibâr kû

Meclis-i bezm-i ‘îşrâ gâliye-i meram nîst
Ey dem-i suph-ı hoş-nefes nâfe-i zülf-i yâr kû

Ey şâhed-i kudsî keşed bend-i nikâbet
Ve’y mürg-i behiştî ki dihed dâne vü âbet

Beste: Buhurizâde Mustafa Itrî Efendi
Güfte: Hafız-i Sirâzî
Makam: Nevâ
Usûl: Nim Sakil (Eser Nim sakil usuluyle başlamakla birlikte eser içinde Sakîl, Devr-i Revân, Remel, Yürük Semâi, Devr-i Kebîr, Berefşân, Fer ve Muhammes usülleri de kullanılmıştır)

Read more: http://sarkilarnotalar.blogspot.com/2011/07/neva-kar.html#ixzz3dpLgTR62

Bir Koşu Türkiye

Bu gece başka bir konuda yazmak için bilgisayarı açmışken  bu videonun sihrine kapıldım.

İstanbul'u ve şehrin güzelliklerini farklı açılardan güzel çekimlerle anlatıyor. Tarihe ve doğaya bir yolculuk yapmak için İstanbul'u keşfetmek gerekiyor.

Edirnekapı’dan Balat’a Doğru

Geçen hafta sonu evde oturmak yerine İstanbul’u gezmeyi düşünüyordum. Hafta içinden başlayarak nereye gideceğime karar vermeye çalışıyordum. Cumartesi sabahı Kariye Müzesine gitmeye niyetlenerek evden çıktım.  Doğma büyüme İstanbullu olup da Kariye Müzesine hiç gitmediğim için kendimden utandım. Daha önce birkaç defa niyetlenmiştim ama her seferinde yol üzerinde son dakikada karar değiştirmiştim. Birkaç kere de kapanış saati olduğu için geç kaldığımı hissederek gitmekten vazgeçmiştim.

Önce Şehitlik’te güllerin arasında uyuyan al bayrak için kendisini feda etmiş yiğitlerin kabirlerini ziyaret ettim. Mehmet Akif Ersoy’un kabrine de uğradıktan sonra yoluma devam ettim.

Şehitlikten çıkarken burnuma bir koku geldi. Çok tanıdıktı ama bir anda hatırlayamadım. Başımı kaldırdığım zaman manolyaların açtığını ve mahmur kokusuyla yazın geldiğini müjdelediğini fark ettim. Havaların kötü gitmesinden dolayı yazın geldiğini anlayamamıştım. Dallarda manolyaları gördüğüme çok sevindim.

Mihrimah Camii’ne gitmeden önce yol üzerindeki bir pastanede oturdum. Mihrimah Camii yeni restorasyondan çıkmıştı. Biraz etrafında dolaşıp içerisini gezdim. Yeni restorasyondan çıktığı için taşların pırıl pırıl parlaması caminin bütün ruhani havasını götürmüş gibi geldi. Bir de ahşap işçiliği olan ana kapısına yapıştırılan afişe sinir olmuştum.

 Nur Yoldaş’ın Mihrimah’ım şarkısı da orada aklıma geldi. Nur Yoldaş’ın sesi biraz fazla tiz olmasa güzel şarkı aslında.

Kariye Müzesine giderken bir arkadaşa mesaj atmıştım. Müzeye yaklaştığımda bana geri döndü. Kariye Müzesi de restorasyondaydı. Ana bölümü kapalıydı ve dışında iskeleler kurulmuştu. Çok güzel freskler vardı. İstanbul’un en eski kiliselerinden bir tanesini gezmek güzeldi. Çıktıktan sonra arkadaşı müzenin karşısına oturup bekledim.  Huzurlu bir ortamı vardı.

Arkadaş ile birlikte Balat’a inmek için ara sokaklardan yürümeye başladık. Yaklaşık olarak 5 kilometre yürümüşüz. Yol üzerindeki Tekfur Sarayı ve Sinan eseri olan küçük bir cami restorasyondaydı. Bir Rum kilisesinin bahçesini gezdik. Bahçenin uhrevi ve huzurlu ortamı vardı. Yeni yapılan ve altında market olan camilerle kıyasladık. Mabed denildiği zaman insanın aklına huzur gelmeli. Yol üzerindeki eski camilerin de çok güzel ve huzurlu bahçeleri vardı.

Balat’ta çok güzel kafeler ve dükkanlar açılmıştı. Balat sokaklarında yürüyüp Fener Rum Patrikhanesine geldik.  Patrikhanenin karanlık ve sakin bir ortamı vardı ama aşırı loşluk huzur vereceğine ürperticiydi. Bir de Rum Ortodoks Kilisesinin merkezi olduğu için süslemeler çok fazlaydı.

Kokoreç keyfi yaparak Suriçi'nden Beyoğlu'na doğru yola çıktım. 

jehan Barbur

Jehan Barbur sesiyle huzur bulduğum şarkıcılardan bir tanesiydi. 3 gün önce Maltepe Park AVM'de canlı konserini dinleme fırsatı buldum. Konser boyunca playback yapmadan şarkılarını canlı söylemesi ve güçlü sesiyle herkesi etkiledi. Ancak yine de AVM ortamının sterilliği nedeniyle konserde seyirci yeteri kadar coşkulu değildi. Bir gün sahne aldığı bir barda kendisini dinlemek istiyorum. O zaman şarkıların ruhuna girmek daha kolay olur. Sahnedeki dansları ve yüz mimikleri harikaydı.

P.S.: Jehan Barbour'a karşı temiz olmayan düşüncelerim var da şimdi detaylandırmasam daha iyi olacak:))

Dalyan Deltası

Bülent Ortaçgil'in bu harika bestesini yıllar sonra Jehan Barbur'un sesinden keşfettim. Gönlüm Dalyan'ın sazlıkları gibi karışık duygular içinde olduğu dönemlerde bu şarkı hasretimi, aynı evde olup da farklı dünyalarda oluşumuzu anlatıyordu. Yıllar önce Sarıgerme'de tatildeyken Dalyan'a gelip bir tekne turu yaptığım günü ve o gün seyrettiğimiz caretta carettaları ve mavi yengeçleri hatırlatıyor bu şarkı.

Esir-i Zülfünüm

2 gün önce Kadıköy'den Moda ve Kalamış üzerinden Caddebostan'a yürürken sebepsiz olarak dilime takıldı. Esir-i zülfünüm ey yüzü mahım dedim.

Gönlümle Oturdum da O Yerde

Yahya Kemal Beyatlı'nın Özleyen şiirinden Şekip Memduh Bey tarafından bestelenen bu şarkı dozunda dinlendiği zaman ilaç kıvamında ve giden sevgilileri unutturacak kuvvettedir. Doz aşıldığı zaman ise giden sevgililer hiçbir zaman unutulamaz ve geçmiş yazların hatırasıyla insan Yahya Kemal'in  söylediği gibi hülya gibi koyda yalnız gezmeye başlar. En güzel icralarından bir tanesi Zeki Müren'e aittir. Lafı fazla uzatmadan tavsifi musikiye bırakma zamanıdır.

Şiirin yazıldığı tarih belli olmasa bile Yahya Kemal'in Celile Hanım'dan ayrıldığı dönemde yazdığı şiirlerden bir tanesi olduğunu düşünüyorum. Profesyonel tahmin dedikleri böyle bir şey. Bir zamanlar solcular ile dalga geçmek için Nazım Hikmet'in annesi Celile Hanım ile Yahya Kemal'in aşkını dilime dolardım. Türk şiirinin en güzel şiirleri o aşkın yaşandığı dönemlerden veya ayrıldıktan sonraki dönemden yadigar kalmış. Bu şiir ve benzerleri Yahya Kemal ve Celile Hanım'ın gezdikleri Anadolu Yakası sahillerini, Adaları ve Boğazı çağrıştırıyor.

Bugün bir makalede Yahya Kemal'in yaz motifini şiirlerinde 3 farklı anlamda kullandığını okudum. Birinci olarak gerçek bir mevsim, ikinci olarak aşkın yaşandığı anlar ve son olarak insanın gençlik dönemleri için. Geçmiş yaz şiiri de aynı şekilde giden sevgilinin ardından yazılmış harikulade bir şiirdir. Her mısrası bir mücevher tanesidir.

ÖZLEYEN

Gönlümle oturdum da hüzünlendim o yerde,
Sen nerdesin, ey sevgili, yaz günleri nerde!
Dağlar ağarırken konuşurduk tepelerde,
Sen nerde o fecrin ağaran dağları nerde!

Akşam, güneş artık deniz ufkunda silindi,
Hulyâ gibi yalnız gezinenler köye indi,
Ben kaldım, uzaklarda günün sesleri dindi,
Gönlümle, hayâlet gibi, ben kaldım o yerde.


Yahya Kemal BEYATLI

Nezih Uzel

Bu kandil gecesinde Kandillere ve İslam'a inanmasam da Nezih Uzel'in sesinden ilahiler dinliyorum. Tasavvuf musikisini sevdiren insanların en başında geliyor.